Niewydolność żył miednicy mniejszej (Zespół przekrwienia biernego miednicy)

16 czerwca 2025

Niewydolność żył miednicy mniejszej jest schorzeniem dotyczącym głównie kobiet w wieku rozrodczym, ale niekiedy rozpoznawana jest również w okresie menopauzy.

Do czynników ryzyka rozwoju niewydolności żylnej należą:

przebyte ciąże
uszkodzenia zastawek żylnych lub ich pierwotny wrodzony brak
żylne zespoły uciskowe
uwarunkowania genetyczne
zabiegi operacyjne, przewlekłe lub nawracające stany zapalne

Niekiedy przyczyna powstania pozostaje niejasna.

Powstałe w ten sposób poszerzone sploty żylne i zalegająca w nich krew mogą być przyczyną przewlekłych dolegliwości bólowych brzucha podbrzusza, okolicy krocza i warg sromowych , które nasilają się głównie w pozycjach czynnościowo potęgujących zastój żylny, tj. długotrwałe stanie i siedzenie, ale również w trakcie aktywności fizycznej w tych pozycjach ciała (jazda na rowerze, bieganie, ćwiczenia siłowe). W zmniejszeniu dolegliwości najcześciej pomaga położenie się- pozycja ta ułatwia odpływ krwi żylnej z miednicy. Zastój żylny w patologicznie poszerzonych splotach jajnikowych i macicznych również może być przyczyną bolesnych i obfitych miesiączek, szczególnie zwraca uwagę fakt nasilenia się objawów po ciążach. Niewydolność żylna również może manifestować objawy w postaci bolesnych stosunków płciowych -niekiedy zastój żylny może utrzymywać się w miednicy w tej sytuacji bardzo długo powodując utrzymywanie się objawów nawet kilka dni po współżyciu. Wsród innych objawów wyróżnić należy również nawracające infekcje dróg moczowych, uczucie ciągłego parcia na pęcherz.

Żylaki warg sromowych jako jeden z objawów niewydolności żylnej miednicy

Powstające w wyniku niewydolności żylnej nadciśnienie żylne w obrębie miednicy może prowadzić również do powstawania żylaków w okolicach intymnych, które mogą sprawiać silny dyskomfort i nasilać dolegliwości bólowe w okolicach krocza i sromu. Objawy te również mogą nasilać się czynnościowo w pozycjach siedzącej oraz stojącej, typowo np. Uniemożliwają komfortową jazdę na rowerze. Również podczas miesiączek, owulacji lub podczas współżycia, wskutek nadmiernego napełniania się krwią i przeciążenia mogą nasilać objawy bólowe, obrzęk w okolicy krocza i warg sromowych.

Żylaki miednicy a żylaki kończyn dolnych

W obrębie pośladków, krocza fizjologicznie występują również punkty, które łączą żyły miednicy z żyłami powierzchownymi kończyn dolnych . Niekiedy nasilone nadciśnienie żylne powstałe w obrębie żył miednicy może przenosić się przez te punkty na układ żylny kończyn dolnych i mieć udziać w powstawania żylaków kończyn dolnych. Wówczas pierwotne leczenie żylaków kończyn dolnych może okazać się nieskuteczne i obarczone wysokim ryzykiem szybkiego nawrotu zmian.

Objawy niewydolności żył miednicy są bardzo niespecyficzne. Często mogą współistnieć ze schorzeniami ginekologicznymi nasilając dolegliwości bądź być z nimi mylone. Dlatego też w trakcie diagnostyki niewydolności żylnej miednicy należy wykluczyć również inne patologie mogące powodować podobne objawy.

Najczęściej objawy różnicujemy z:

endometriozą/adenomiozą
zespołem jelita drażliwego, SIBO/IMO
przewlekłym zapaleniem pęcherza
objawami neurologicznymi w wyniku schorzeń kręgosłupa, stawów
nieprawidłowościami w zakresie funkcjonowania mięśni dnia miednicy

Niewydolność żylna miednicy u mężczyzn

Niewydolność żylną miednicy możemy spotkać również u mężczyzn. Jako konsekwencja pierwotnej niewydolności zastawkowej żył gonadalnych (żył jądrowych) lub w przebiegu żylnych zespołów uciskowych również może dochodzić do rozwoju żylaków w okolicy narządów miednicy mniejszej oraz najczęściej -żylaków powrózka nasiennego.

Diagnostyka

USG doppler:

Jest to podstawowe i zarazem najmniej inwazyjne badanie diagnostyczne. Pełne badanie składa się z trzech elementów:

przezpochwowe badanie USG doppler, dzięki któremu możemy stwierdzić obecność poszerzonych naczyń żylnych w obrębie miednicy i równocześnie ocenić ich wydolność. Badanie pozwala na dokładną ocenę gałęzi żył biodrowych wewnętrznych, które są odpowiedzialne za odprowadzanie krwi z większości narządów miednicy mniejszej
przezbrzuszne, badanie USG doppler, którym możemy ocenić naczynia żylne w jamie brzusznej, stanowiące główne drogi odpływu krwi z miednicy oraz z kończyn dolnych oraz zbadać obecność zespołów uciskowych w obrębie żyły głównej dolnej, żył nerkowych i biodrowych
badanie przezskórne okolicy krocza, które pozwala na ocenę tzw,, leak points”, czyli punktów łączących żyły miednicy z żyłami kończyn dolnych i mogących mieć wpływ na rozwój żylaków kończyn dolnych oraz objawy pochodzenia miednicznego lokalizujące się w zakresie kończyn dolnych

Tomografia komputerowa (CT)/ Rezonans magnetyczny (MRI)

Badania wymagają dożylnego podania kontrastu, a także w przypadku tomografii ekspozycji na promieniowanie jonizujące . Badania te pozwalają na dokładną ocenę anatomii układu żylnego ( szczególnie w przypadku podejrzenia zespołów uciskowych lub nietypowego przebiegu naczyń) oraz wykluczenie innych patologii w obrębie jamy brzusznej i miednicy. Nie pozwalają natomiast na ocenę czynnościowa wydolności żył miednicy, stąd też nie są traktowanie jako badania pierwszego wyboru.

Preferowanym badaniem jest rezonans magnetyczny z uwagi na dostępne protokoły obrazowania, które nie wymają używania kontrastu oraz ograniczenie szkodliwego promieniowania w trakcie badania.

Ultrasonografia wewnątrznaczyniowa (IVUS)

Jest to badanie inwazyjne, pozwalające na najdokładniejszą ocenę naczyń w diagnostyce zespołów uciskowych lub zmian pozakrzepowych. Poprzez wprowadzenie do naczynia cewnika z miniaturową głowicą ultrasonograficzną pozwala na obejrzenie naczyń od środka oraz określenie stopnia ucisku/ zwężenia naczynia. W przypadku wątpliwości nierzadko wykonuje się badanie czynnościowe - np w pozycji stojącej, siedzącej, na boku. Badanie wykonywane jest w warunkach szpitalnych w znieczuleniu miejscowym . Pacjent w trakcie badanie jest przytomny w kontakcie z lekarzem przeprowadzającym badanie.

Laparoskopia diagnostyczna

Z uwagi na inwazyjność procedury, aktualnie nie wykorzystywana w diagnostyce niewydolności żylnej miednicy.

Leczenie:

Kompresjoterapia
Fizjoterapia
Embolizacja niewydolnych żył miednicy mniejszej
Wszczepienie stentu do żyły biodrowej wspólnej w przypadku zespołu May-Thurner

Żylne zespoły uciskowe

Zespół May-Thurner

Jest to najczęściej występujący zespół uciskowy, który wynika z ucisku lewej żyły biodrowej wspólnej przez prawą tętnicę biodrową wspólną w miejscu ich anatomicznego skrzyżowania, co utrudnia odpływ krwi żylnej z lewej kończyny dolnej oraz z lewej połowy miednicy. W sporej części przypadków zespół May-Thurnera może być przyczyną rozwoju żylaków w miednicy mniejszej i zespołu przekrwienia biernego poprzez generowanie cofania się krwi żylnej do żyły biodrowej wewnętrznej ( naczynia które jest odpowiedzialne za ,,zbieranie krwi” z miednicy). Objawy mogą lokalizować się również w zakresie lewej kończyny dolnej powodując obrzęk kończyny ,dolegliwości bólowe nasilające się podczas stania, siedzenia, chodzenia ( tzw. Chromanie żylne). Nierzadko zespół May-Thurnera ma podłoże czynnościowe i związany jest np. z wadą postawy , która nasila ucisk żylny w określonych pozycjach ciała.

Leczenie w przypadku utrwalonego ucisku polega na leczeniu wewnątrznaczyniowym- wszczepieniu stentu do lewej żyły biodrowej wspólnej. Stent stanowi ,,rusztowanie” dla miękkiego naczynia żylnego i pozwala na utrzymanie szerokiego światła naczynia dla odpływu krwi żylnej równocześnie ,,odbijając” ucisk ze strony silniejszej tętnicy.

Zespół dziadka do orzechów (Nut Cracker Syndrome)

Zespół uciskowy w obrębie jamy brzusznej wynikający z ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną lub wynikający z zaaortalnego przebiegu lewej żyły nerkowej . Na zespół objawów wynikających z utrudnionego odpływu krwi z lewej nerki składają się ból w okolicy lędźwiowej, białkomocz i krwinkomocz. Zespół dziadka do orzechów jest bardzo rzadko występującym schorzeniem wymagającym leczenia zabiegowego. W większości wypadków ma formę czynnościowego zaburzenia tzw. Nut Cracker Phenomen sprzyjając rozwojowi niewydolności lewej żyły jajnikowej.

Embolizacja żył miednicy mniejszej

Metoda wewnątrznaczyniowego leczenia niewydolności żył miednicy. Polega na podaniu do niewydolnych żył i splotów żylnych środków chemicznych (tzw. sklerozantów) oraz mechanicznych w postaci spirali embolizacyjnych (tzw. Coili), które powoduję zamknięciu naczyń. W wyniku tego ,,wyłączamy” niewydolne naczynia z obiegu krwi i nie dochodzi w nich więcej do zastoju żylnego powodującego dolegliwości bólowe i nadciśnienie żylne w obrębie miednicy.

Zabieg embolizacji należy do procedur małoinwazyjnych przeprowadzanych pod kontrolą promieniowana jonizującego i z użyciem kontrastu pozwalającego na zobrazowanie niewydolnych naczyń. Przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym, najczęściej poprzez przezskórne nakłucie żyły w pachwinie.

Linki do publikacji: