Endometrioza

Endometrioza jest chorobą hormozależną (estrogenozależną),polegającą na występowaniu tkanki o podobnym charakterze do błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) w lokalizacji innej niż jama macicy z towarzyszącym odczynem zapalnym.

Szacuje się, że choroba dotyka około 10% populacji kobiet w wieku rozrodczym.

Ogniska endometriozy mogą być umiejscowione w rozmaitych lokalizacjach. Jej główną lokalizacją jest miednica mniejsza.

Endometrioza występuje w trzech odmianach:

• powierzchowne ogniska endometrialne otrzewnej;
• torbiele endometrialne jajnika/jajników;
• endometrioza głęboka (DE, deep endometriosis).

W rzadkich przypadkach endometrioza może znajdować się w narządach odległych, to jest w gałce ocznej, mozgu, wątrobie, płucach, mózgu oraz innych lokalizacjach. Szczególną postacią endometriozy jest tak zwana adenomioza - która dotyczy zmian o charakterze endometrioza zlokalizowanych w mięśniu macicznym. Rozwój tej choroby wpływa na wytworzenia przewlekłego stanu zapalnego, a w konsekwencji do dolegliwości bólowych i problemów związanych z płodnością. Istnieje jednak grupa kobiet, które — pomimo rozpoznania endometriozy — nie zgłaszają żadnych dolegliwości i stanowi ona około 20%.

Najczęściej zaawansowanie endometriozy ocenia się na podstawie zmodyfikowanej klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu (rASRM, revised American Society for Reproductive Medicine), która wyróżnia 4 stopnie zaawanso- wania schorzenia (I–IV): na podstawie wielkości ognisk, lokalizacji i nasilenia zmian oraz obecności zrostów.

W ocenie zaawansowania endometriozy stosowane są również skala #ENZIAN, która jest skalą opisową dla endometriozy głębokiej, uwzględniającą głębokość inwazji zmian oraz zwalidowany system punktowy EFI (Endometriosis Fertility Index), oceniający prawdopodobieństwo samoistnego zajścia w ciążę po laparoskopii wykonanej z powodu endometriozy u niepłodnych kobiet.

Klasyfikacja #ENZIAN została uznana za najlepsze narzędzie do określenia stopnia zaawansowania endometriozy głębokiej, jak i planowania leczenia operacyjnego.

Poprzez swój przewlekły charakter endometrioza negatywnie wpływa na wszystkie sfery życia Pacjentki zarówno na stan emocjonalny chorych, jak i na jakość ich życia, funkcjonowanie w rodzinie oraz w środowisku pracy i sferze intymnej.

Patogeneza endometriozy nie została w pełni wyjaśniona, choroba nie ma skutecznego leczenia przyczynowego. Bardzo istotna jest rola właściwej diety, zarówno w kontekście wpływu na występowanie endometriozy, jak i formy terapii wspomagającej leczenie. Plany terapeutyczne - holistyczne - obejmują leczenie przeciwbólowe, hormonalne, chirurgiczne, dietetyczne, suplementacyjne a nawet i psychoterapię. W każdej sytuacji powinny być dostosowane do indywidualnej oceny stanu zdrowia pacjentki, natężenia objawów, jej codziennego funkcjonowania i preferencji oraz powinny uwzględniać plan ciążowe.

Do niedawna „złotym standardem” była laparoskopia jako metoda diagnostyki. Ostatnie uaktualnienia wytycznych NICE (National Institute for Health and Care Excellence) z 2017 roku oraz ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embriology) z 2022 roku dotyczących diagnostyki i leczenia endometriozy dopuszczają możliwość zastosowania terapii empirycznej zarówno w procesie diagnostycznym, jak i terapeutycznym, w sytuacji, kiedy pacjentka nie ma planów prokreacyjnych.